• Бүрүткел

Кудага чугаалаптар чараш йөрээлден айтып бериңерем?

+1 бадылал
Үндезини: http://vk.com/bodalru
admin 12 Июль, 14 айтырыг салдынган
Үлежир:

11 харыы

0 бадылал
"ВК"-да мындыг группа бар-дыр: http://vk.com/club47188594 Ында алгыш йөрээлдер чыып эгелеп турар-дыр, кудага тураскааткан йөрээлдер амдыызында чок чорду, чоорту чыглып кээри кандыг ирги.
admin 13 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:

                      ...

           КЕЛИНГЕ АЛГАГЛАР

            Эжиин ажып,
            Экиилежип кээр чоннуг болзун!
            Хаалгазын ажып,
            Каттырып кээр чоннуг болзун!
            Азыраан ыды ээрги болзун,
            Азыраан малы менди турзун!
            Аалда чоннуң
            Аалда чоннуң 
            Амыр-мендизин айтырып чорзун!
            Ыракта чонну 
            Ырызынга алгап чорзун!
            Ажылынга кызымак бол,
            Аймак чонга хүндулуг бол,
            Ажы-төлге үлегер бол,
            Аза-букка өжээртен бол!
            Ынакшылың чаңгыска бер,
            Ыры-шооруң тумеге бер,
            Чамдыктарга - найыралды,
            Чажыттарны - кымга-даа чок.
            Түрегделдер, хомудалдар
            Дүжүңге-даа кирбес болзун!
            Багай-согай сактыышкыннар
            Бажыңга-даа кирбес болзун!
            Оглуң, урууң өглегиже
            Омааң, салба, онза чуртта,
            Ооң төлүн база өглээш,
            Оон харын, акшыдым де!
            Комнадыңга - компьютерлиг бол,
            Комодуңга - кокшулдуг бол.

                       ...

admin 13 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:

                              ...

            Айның чаазында, хүннүң эртезинде - 
            Алтай тандының баарынга
            Амыдырал чуртталга тудуп,
            Арат-чонун чалап чыгган,
            Танышпас дөргүл-төрелди
            Таныштырып, көрүштүрген
            Амдынныг ажы-чемин салып делгээн,
            Арага-хымызын кудуп сунган,
            Найыралын быжыглаан
            Аныяктар кезээде адап кээр
            Аттыг-сураглыг чорзун!
            Сурап кээр сураглыг аттыг чорзун!
            Аныяктарның бөгүнгү
            Аас-кежиктиг кудазынга
            Изиг байырны чедирип,
            Идегелдиг йөрээл салыйн!
            Өгленишкен аняктар
            Өөрүшкүлүг, хөглүг чорзун!
            Үнген-кирген чонунга
            Үргүлчү эки диртсин!
            Делегейни дээскиндир көрүп турар
            Телевизору өңнүг болзун!
            Каптагайны хавыра тырттар
            Камгамчыктыг радиолуг болзун!
            Ханаларын каастаан
            Каас-шокар көжегелиг болзун!
            Шалазын шыпкан шывыы
            Чарас хевис болзун!
            Ырак-чоокка чорук кылыр
            Ылап чүгүрүк машиналыг болзун!
            Ада-иезин соон салгаар
            Ажы-төлү эртемниг болзун!
            Ажыл-ижинге мактадып,
            Арат-чонунга хүндүледип чорзун!
            Эш-өөрүнге үлегерлиг,
            Эргим чурттунга алдарлыг чорзун!
            Аас-кежиинге төлептиг болзун!
            Ажы-төлүнүң ада-иези болзун!
            Аас-кежииңер саглаңназын!
            Амыр-тайбың делгерезин!

                           ...

admin 14 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

 "Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:

                       ...

            Адап-сурап тывышкан,
            Аас-кежиин доңнашкан,
            Аныяктар танышкан - 
            Ада-ие дыңнашкан.
            Найыралды быжыглаан,
            Аас-кежик шаңнаан
            Бадылганың бижиин,
            Бадылашкан быжыын,
            Аразында чарылбас,
            Найыралы бузулбас,
            Үнген, кирген чоннуг,
            Үргүлчү-ле чолдуг
            Эки диртип чорзун!
            Эки чаңныг болзун!
            Азыраан малы өссүн!
            Ажы-төлү көвей болзун!
            Аал-чуртту чаагай болзун!
            Маңнадып чоруур 
            Машиналыг болзун!
            Барган черинге
            Мактадып чорзун!
            Четкен черинге 
            Чедиишкинниг болзун!
            Ажылынга арга-дуржулгалыг болзун!
            Амыдыралынга сундулуг болзун!
            Ханазын каастаан
            Каас хевистиг болзун!
            Шалазын шыпкан 
            Чараш кылын чадыглыг болзун!
            Делегейни дээскиндир көөр
            Телевизору өңнүг болзун!
            Каптагайны хавыра тырттар
            Кайгамчыктыг транзисторлуг болзун!
            Деми чаңгыс болзун,
            Деңге хүндүлежип чурттазын!
            Таңды Тывазын сайзыратсын,
            Тайбың мөңге делгерезин!
            Шайлалга маа тергиин болзун!
            Чалыы назын делгерезин!

                       ...

admin 14 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:
                  ...

            Башкы оглу 
            Балды ышкаш болзун
            Ортун оглу
            Ожук ышкаш болзун!
            Чоорганы чылыг болзун,
            Чоок өөрү хөй болзун!
            Кара киш аптаразынга
            Чыдар болзун.
            Хем кежерде,
            Бараанныг, доозуннуг болзун!
            Ак шары кежи көгээрлиг болзун,
            Ак хадың бышкылыг болзун!
            Сарыг көгээржикте арагазы
            Савазырап турар болзун!
            Торлаа дег өөрлүг болзун,
            Торга дег каас болзун!
            Чөп шиңгээзин,
            Йөрээл доктаазын.
            Дүъштук черге
            Дүъштеп эртсин, 
            Хонуктуг черге 
            Хонуп эртсин!
            Угулза дег чуртталгалыг, 
            Уруг-дарыы көвей болзун,
            Оът чиири онча-менди болзун!
            Кулунчактар дешкилежип турар болзун,
            Хураган кудуруу мажаңайнып турар болзун!
            Улагга мунар аъттыг болзун,
            Урук сөөртүр оолдуг болзун!

                           ...

admin 24 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:
                      ...
            Дөңге тигер өглуг болзун,
            Дөъшке чалаар малдыг болзун!
            Эдилээни мөңгүн болзун,
            Эзертээни чыраа болзун!
            Баштаңгызы маңнык болзун,
            Баштың чылгызы саяк болзун!
            Шары кежи көгээржиктиг болзун,
            Шал хадың бышкылыг болзун!
            Урук сөөртүр оолдуг болзун,
            Улагга мунар аъттыг болзун.
            Хоюп четпес коданныг болзун,
            Челип четпес челелиг болзун!
            Хову сыңмас хойлуг болзун.
            Хоор ала чылгылыг болзун!
            Угулзалыг идик даараар
            Уран-шевер кыстыг болзун.
            Дөңге тигер өглуг болзун,
            Дөъшке чалаар малдыг болзун!
            Эдилээни мөңгүн болзун,
            Эзертээни чыраа болзун!
            Баштаңгызы маңнык болзун,
            Баштың чылгызы саяк болзун!
            Шары кежи көгээржиктиг болзун,
            Шал хадың бышкылыг болзун!
            Урук сөөртүр оолдуг болзун,
            Улагга мунар аъттыг болзун.
            Хоюп четпес коданныг болзун,
            Челип четпес челелиг болзун!
            Хову сыңмас хойлуг болзун.
            Хоор ала чылгылыг болзун!
            Угулзалыг идик даараар
            Уран-шевер кыстыг болзун.
            Эдискилеп аңнап адар,
            Эрес аңчы оолдуг болзун!
            Хола-биле хомус согар
            Кончуг шевер оолдуг болзун!
            Ажы-төлү көвей болзун,
            Азыраан малы арбын болзун.
                      ...

admin 24 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:

                      ...
            Хая дег эттиг,
            Хараган дег малдыг бол, уруум
            Торлаа дег өнер бол,
            Торга дег кыстыг бол, уруум.
            Аъттанган аъдың чыраа болзун,
            Азынган эдиң алдын болзун, уруум.
            Эзертээниң чыраа болзун,
            Эдилээниң мөңгүн болзун, уруум.
            Хараганныг хову кежир кылаштава,
            Кокай кончуг эвеспе, уруум.
            Ажынгаштың арт ажыр кылаштава, уруум,
            Адыг кончуг эвеспе, уруум.
            Урууңну ыглатпайн өстүр,
            Улугну хундулеп чору, уруум.
            Ине сыптаар кыстыг бол, уруум.
            Бак сөстү бажын ажыр,
            Эки сөстү эктиң ажыр салып чор, уруум.
            Үнген-киргениңни 
            Хүндүлеп чор.
            Ушкан-турганын тургузуп чор,
            Кирген кижи куруг үндүрбе,
            Чанган кижини үдеп чор уруум.
            Аалыңга кээр 
            аалчылыг бол,
            Аалдап чоруур кыстыг бол, уруум.
            Алаңгы эдээн ажы-төлү чаза базар болзун!
            Соңгу эдээн анай-хураганы чаза базар болзун!
            Челип четпес
            Челелиг болзун.
            Шаап четпес 
            Коданныг болзун.
            Баштаңгызы маңнык-торгу болзун,
            Бастырганы чыраа-саяк болзун!
            Эзертээни челер-маңнаар болзун,
            Эдилээни алдын-мөңгүн болзун!
            Торга ышкаш каас болзун,
            Торлаа ышкаш өнер болзун!
            Намзырай дег бай болзун,
            Найдың дүү дег
            Өнер болзун!
            Улагга мунар
            Аъттыг болзун.
            Урук сөөртүр 
            Оолдуг болзун!
            Орайындан Очур-Маанай бодаразын,
            Бажындан Мага-Кала бодаразын!
            Назыны узун болзун,
            Амыр-чыргалдыг болзун!
            Дөңге тигер
            Өглүг болзун,
            Дөъшке чалаар 
            Малдыг болзун!
            Моң ыяш эзеңгилиг болзун,
            Молдурга кежи
            Төрепчилиг болзун!
            Хадың ыяш 
            Эзеңгилиг болзун,
            Казыра кежи
            Төрепчилиг болзун!
            Чарык пажын
            Чаваналап аар болзун,
            Чадыр өөн 
            Маганалап аар болзун!
                     ...

admin 25 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:
                      ...

            Делгем чаагай хонаштыг болзун,
            Дески бүрүн чыргалдыг болзун!
            Алгыг чаагай чайлаглыг болзун,
            Алдын-сарыг күзеглиг болзун!
            Онза-чаагай кыштаглыг болзун,
            Кодан долган малдыг болзун!
            Хоор ала чылгылыг болзун.
            Чер четпес мерген,
            Черде олурбас чечен,
            Аңын часпас мерген,
            Айтып часпас чечен.
            Хээ чулгалыг хеп даараар
            Кедергей уран холдуг,
            Өгүп турар оолдуг,
            Ожуун ээлээр
            Уруглуг болзун!
            Серээ мөгенниг тевелиг,
            Сексигир баштыг оолдарлыг,
            Чүгенин тудуп үнерде,
            Чүгүрүктер маңнашпазын!
            Эзерин алгаш үнерде,
            Эки аъттары белен турзун.
            Боозун чуктеп аңнаарда,
            Бора калчан сыыннарлыг 
            Калибирин чүктеп аңнаарда,
            Кара-хүрең тарбаганнар
            Хойтта кылып олурзун.
            Даш ожуу быжыг болзун,
            Далган-кулуру оваа болзун!
            Дөрүнүң бажы шевер болзун,
            Дөжээниң ишти сазыг болзун!
            Өөнүң кыдыындан аът ыравас,
            Азыы узун чүгүрүктерлиг
            Эки сүттүг инектерлиг,
            Ада-иезинге дузалыг,
            Алыс чонунга ады үнген,
            Эргим чаагай оол болзун!
            Узун чаштыг, улуг чыргалдыг
            Өг-бүле боор болзун.

                      ...

admin 26 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Тыва кижиниң үш доюн эрттирериниң чуруму" деп номдан үзүндү:
                      ...

            Эрээн-шокар
            Эттиг болзун.
            Хоор шолалыг, 
            Аъттыг болзун.
            Сарыг хадың бышкылыг болзун,
            Шары кежи көгээрлиг болзун!
            Буга кежи көгээрлиг,
            Будук хадың бышкылыг болзун,
            Шыырак мал-маганныг болзун!
            Хову кежер доозуннуг,
            Арт ажар бараанныг болзун!
            Аъттанганы саяк чыраа,
            Азынганы алдын-мөңгүн болзун!
            Эзертээни чыраа, саяк,
            Эдилээни эрээн-шокар болзун!
            Долганып четпес 
            Докулчак ак өглүг болзун.
            Аштаан кажи адап кээрге,
            Ажы-чеми белен болзун!
            Суксаан кижи сурап кээрге,
            Суксун чеми белен турзун!
            Торлаа дег өнер болзун,
            Торга дег шокар болзун!
            Соңгу эдээн 
            Анай, хураган бассын,
            Мурнуу эдээн 
            Уруг-дарыы бассын!
            Торга дег каас, 
            Торлаа дег өнер,
            Шары кежи көгээрлиг,
            Чал хадың бышкылыг,
            Маңнап четпес коданныг,
            Малдап четпес малдыг болзун!
            Эдилээни алдын-мөңгүн
            Эзертээни чыраа, саяк болзун!
            Дөнге тигер өглуг болзун,
            Дөъшке чалаар 
            Малдыг болзун!
            Хар дег ак малдыг,
            Хая дег эттиг болзун!
            Тонанганы торгу болзун,
            Эзертээни чыраа болзун!
            Эзертээни узак болзун,
            Эдилээни мөңгүн болзун!
            Мурнуу эдээн 
            Анай, хураганы чаза бассын,
            Соңгу эдээн
            Ажы-төлү чаза бассын!
            Хыныыр эвес болзун,
            Хымышка паштанмазын!
            Харам эвес болзун,
            Калгакка паштанмазын!
            Төрээн ышкаш
            Дилеп келзин,
            Аштаан кижи 
            Адап келзин.
            Киргенни уткузун,
            Үнгенин үдезин.
            Төрелинге төлептиг болзун,
            Чонунга чоргаар болзун!
            Аксыңарны ажыдыңар,
            Аяңарны доңгайтыңар!

                  ...

admin 26 Июль, 14 харыылаттынган
0 бадылал

"Өпеяңар чыттап каап чоруур мен"

Аъштың-чемниң дээжизин өргээштиң, 
Алгаг-йөрээл — эки сөстү сөглээштиң,
Баглаан доң дег ынакшылдың дээдизин 
Бады биле Лирага күзедим. 

Хамааты деп бедик атты бодаңар, 
Харыысалга улуг дээрзин утпаңар. 
Хамык ажыл-чымыштардан чалданмайн,
Хавыяага чедер дээштиң туржуңар. 

Чамдык хүндүс булуттай-даа бергилээр, 
Чаап-даа турза, хүннээрек ыяап чедип кээр.
Амыдырал канчап-даа турзажок, 
Аас-кежик далайынга эштиңер. 

Куда-дой-даа бөгүн-даарта эрте бээр, 
Кудагайлар аалдарынче чанып каар. 
Өглеп-баштааш, силерни мен кагбас мен,
Өпеяңар чыттап каап чоруур мен. 

1985 чыл. 
Чооду Кара-Күске 

 

аалчы талазындан 22 Июль, 15 харыылаттынган

Кирип моорлаңар!

Айтырыгларыңар салбышаан,
Бар айтырыгларга харыылавышаан,
Бот-боттарывыска дузалажыылы!!!

...