Ээлчеглиг эзирик кыш
Ээлчеглиг эзирик кыш эрте берди...
Эзирик час ыры-шоору чаңгыланды!
Төрээн черже чанып келген куштар безин
Төрел чону эвээжээнин эскергеннер...
Бичии кижи төрүттүнүп келирге-ле,
“Ижер!”, “Чуур!” - дээн чылдагааннар дораан тыптыр,
Назынының дургузунда чеже катап,
“Найыр – дойлаар тыва чаңчыл” сагып келир!
Чырык черге чаяаттынып келгениң дээш,
Кымны мурнай адаң сени “арамайлаар”!
Каттышкаштың кады ижер эштеринге –
Кайгамчыктыг байыр-наадым! Өндүр чылдак!
“Дөжек-дойлар”,” хылбык”, “куда”, “диплом чуур” дээш,
Төнмес-батпас юбилейлер хүннүң-даңның,
Дөргүл-төрел, кудашкылар, “чаңгыстары”
Дөгерези дугурааннар көдүрүп кээр...
Артында-ла албадалдан тура ижер -
Оон башка башкарыкчы кончуп кааптар!
"Артык сеткип, хүндүлевейн турар-дыр!” деп,
Оон-даа өске чылдагааннар чогаадыптар.
Төлеп каарга, каарган безин ырлай бээр дээр...
Төнчү чокка сула салгаш туруптарлар.
“Ужур-чаңчыл шаандан тура ындыг” дээштиң ,
Улус-чонну чыттыр сыгааш, таалал алыр....
Аа-богда, арат-чонум, төрелдерим!
Аравыста өске кижи көрбейн тур мен.
Ырак дээрге-кудашкылар улус-тур бис,
Ынчап-мынчап дугуржуп ап көрзүвүссе!
Шынап дээштиң дөргүл-төрел сураглажып,
Чыскаал ышкаш чаңгыс черге туруптарга,
Сыпта ине тудуп алгаш дизер болза,
Тыва улус дөгерези дистинчи бээр.
“Куда” дээнде куругландыр кактаныптар,
Куу адаан сүржүп чораан херээвис чүл?!
“Чеди хонук”, “сарыг-бүрү”, “дөртен тостааш”,
Чеже шилдиң дүвүн көрүп чоруур-дур бис?!
Лама-хамның кайызын-даа чалап алгаш,
Лаа кыпсып, сагылдарын төндүр кылып,
Дириг чорааш сагываанын албан-биле,
Диирең-шулбус ышкаш кылдыр арыглап кээр...
Соксап көргер! Күжүр чонум, төрээннерим!
Соң даарта кээп соовуска чүү артар?!
Ужур-чаңчыл улус-чонну ишсин дивээн
Улуг утка, ханы сеткил ында сиңген.
Өгбелерден өөренип чоруулуңар,
Дөртен харга четпээн кижи ижип чорбаан...
Ам бо шагда чурттувусту чүдередип,
Араганы дамдылатпаан черлер ховар...
Тывам төлү! Дуңмам-дыр сен, угбам-дыр сен,
Тыва адың дымаа-чараа холуп чорба!
Албаарадыр ижип алгаш, алгы-кышкы
Аскы-мурнуң ойда-кайда эдип чорба!
Кыдыындан кээп көрүп чоруур улустарга,
Кыпсынчыг-дыр, ыянчыг-дыр, ческинчиг-дир!
Бодуңну сен “кончуг мен” бодаарыңга,
Долгандыр чон бажын чайып, хомудап чор!
Чежеге дээр мынчап кээр бис?! Болзун, чонум!
Черивис бар, дылывыс бар, төөгүвүс бар!
Чемдий берген чүвевис чок чурттап чор бис,
“Чеве!” дишкеш, сергээлиңер, соксалыңар!
Чүгле бистер өскен-төрээн чуртувуска,
Чүдүп, тейлеп, сүзүглелдиг чоруулуңар!
Азып-тенип, будалы бээр кижилерни,
Аралажып, деткип-сургап алыылыңар!
Төрүттүнүп келгениңден эгелээштиң
Төнмес-батпас байыр-наадым, чыыштарың
Өршээлдиг бооп, амыр-тайбың эртип чорзун!
Өргүн чонуң элээр хөглеп чоруур болзун!
Кыш-даа, чай-даа, үе-шагның эргилдези
Кыйыындыва чоруй барбас-эглип келир!
Эзирик кыш келир чылын келбес болзун!
Эзирик час медерели кирер болзун!
Өөр-өнер тыва чонум келир өйде,
Өөрүшкүлүг, эптиг-демниг чоруур болзун!
Өзүп орар уруг-дарыг онча-менди,
Өскүс уруг турбас болзун! Өршээ, өршээ!!!
© Орлан Дамба-Хуурак